Jednym z najważniejszych celów stawianych sobie przez współczesną geriatrię jest opieka nad osobami starszymi cierpiącymi z powodu wielu dolegliwości zdrowotnych o charakterze przewlekłym lub z wielochorobowością. Jak pokazują dane statystyczne niemal połowa ludzi w wieku emerytalnym choruje na więcej niż jedną chorobę, a ich kumulacja sprawia, że obraz chorobowy każdego pacjenta jest inny.
Wielochorobowość to stan, w którym pacjent choruje na więcej niż jedno schorzenie o charakterze przewlekłym. Jej występowanie sprawia, że osoba nią dotknięta jest o wiele bardziej narażona na niepełnosprawność. Wraz z koegzystencją wielu chorób notuje się również większy odsetek zgonów i wystąpienia zdarzeń niepożądanych. W większości przypadków lekarze skupiają się na leczeniu jednej przypadłości, mimo iż zjawisko to powinno być ujmowane jako całościowe.
Wielochorobowość jako wyzwanie dla systemu opieki nad osobami starszymi
Wielochorobowość stanowi wyzwanie nie tylko dla samego chorego oraz jego rodziny, ale przede wszystkim dla lekarzy oraz całego systemu opieki zdrowotnej. Skojarzenie wielu dolegliwości o przewlekłym charakterze często oznacza pogorszenie sprawności pacjenta, jego izolację od otoczenia oraz pogorszeniem jakości życia i stresem. Wraz z namnożeniem schorzeń obserwuje się gorsze rokowania oraz zwiększone ryzyko wcześniejszego zgonu.
Wspomnieć należy również o tym, że wielochorobowość wymaga specjalnego podejścia w leczeniu. Szczególnie, iż stan ten stanowi wyzwanie nie tylko dla zespołu leczenia podstawowego, ale również specjalistycznego oraz długoterminowego. Jest także powiązany z trudnościami w leczeniu osób starszych w warunkach szpitalnych, a także wymaga przeprowadzenia całościowej oceny kondycji pacjenta wraz ze sprawdzeniem jego stanu funkcjonalnego dla lepszego doboru metody leczenia.
Farmakoterapia i jej zastosowanie w wielochorobowości
Jednym z wyzwań w leczeniu osób cierpiących z powodu wielochorobowości jest zastosowanie farmakoterapii. Stan ten prowadzi do nieprawidłowości w leczeniu, a co za tym idzie, do zwiększenia ryzyka wprowadzenia niewłaściwego, niepotrzebnego lub nadmiernego leczenia. Co za tym idzie, pojawia się tutaj również zagrożenie zaistnienia błędów medycznych, pogorszenia współpracy pomiędzy lekarzem a pacjentem, a także niewłaściwe reakcje pomiędzy lekami oraz miedzy stosowanymi medykamentami a chorobą lub chorobami. Z pewnością wspomnieć trzeba tutaj o wywołaniu niepożądanych reakcji na przepisane środki farmakologiczne. Warto tutaj zauważyć, że wraz z zaawansowanym wiekiem pojawia się większa wrażliwość na różnego rodzaju leki, co ma swój związek między innymi z pogorszeniem funkcjonowania wielu narządów.
Leczenie osób starszych z wielochorobowością
Istnieje wiele standardów dotyczących opieki lekarskiej osób w podeszłym wieku chorujących na więcej niż trzy choroby. Jednym z nich jest podejście nakazujące lekarzom wykorzystanie strategii leczenia opierającej się na osiągnieciu korzyści i minimalizowaniu szkód. Takie działanie ma na celu przede wszystkim polepszyć jakość życia pacjentów. Biorąc pod uwagę to, że wraz z wiekiem u ludzi pojawia się coraz większe ryzyko wystąpienia wielu schorzeń, medycy mają za zadanie działać w taki sposób, aby nie dopuścić do przeoczeń terapeutycznych oraz stosowania leków, których działanie zamiast korzystnego okazało się szkodliwe. Dlaczego? Ponieważ u osób z wielochorobowością istnieje większe ryzyko wystąpienia objawów niepożądanych, a działania niefarmakologiczne mogą przyczynić się do większego dyskomfortu pacjenta. Z kolei ograniczenie i lepsze dopasowanie leków sprawia, że liczbę działań niepożądanych można znacznie obniżyć.
W związku z tym, jedną z pierwszych czynności, które powinien wykonać lekarz geriatra jest przede wszystkim zidentyfikowanie tych rodzajów terapii, procedur oraz sposobów leczenia za pomocą leków, które mogą nie być korzystne z punktu widzenia samopoczucia oraz komfortu życia osoby starszej lub cierpiącej na wielochorobowość. Można tego dokonać na wiele sposobów, między innymi poprzez wyeliminowanie tych środków farmakologicznych, których stosowanie daje najwięcej działań niepożądanych. Podobne kryterium można zastosować w kwestii zaprzestania stosowania niewłaściwych procedur lub terapii.
W tym miejscu dobrze jest zastanowić się nad tym, dlaczego kwestia wyeliminowania podawania zbyt wielu środków farmakologicznych jest tak istotna. Jak zauważają lekarze, dodawanie kolejnych medykamentów mających leczyć wielorakie schorzenia może przenieść o wiele mniejsze korzyści ze stosowanego leku, a także doprowadzić do powstania dodatkowych szkód, obciążeń oraz objawów ubocznych. W takim przypadku negatywne skutki wprowadzania nowych leków są błędnie interpretowane jako kolejna jednostka chorobowa, co automatycznie prowadzi do przepisywania nowych leków.
Podając środki farmakologiczne warto informować pacjentów oraz ich rodziny o potencjalnych działaniach niepożądanych, ale też o korzyściach wynikających z przyjmowania danego leku. Pozwoli to na świadome podjęcie decyzji na temat podawania lub zaprzestania wykorzystywania danego medykamentu w terapii. To ostatnie działanie w szczególności powinno być wsparte szczegółowym planem bezpiecznego zaprzestania stosowania danego środka, obejmującym chociażby takie czynności jak stopniowe obniżanie dawki oraz decyzję co do tymczasowego lub całościowego zaprzestania jego podawania.
Artykuł został przygotowany przez Agencję Opiekunek Osób Starszych Avanti Medic