Nadciśnienie tętnicze u osób starszych to dość powszechna dolegliwość. Wraz z wiekiem naczynia krwionośnie stają się mniej elastyczne – stąd wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia nadciśnienia u seniorów. Co więcej – nadciśnienie różni się od niskiego ciśnienia krwi, ponieważ rzadko powoduje jakiekolwiek zauważalne objawy. Niemniej jednak, często powoduje długotrwałe problemy zdrowotne - szczególnie gdy nie zostanie w porę zauważone, zdiagnozowane i leczone. Jak postępować podczas opieki nad osobą starszą z nadciśnieniem? Na co zwrócić szczególną uwagę?
Co to jest nadciśnienie? Kiedy można o nim mówić?
Nadciśnienie to dolegliwość związana z wyższymi wartościami skurczowymi i rozkurczowymi ciśnienia tętniczego. Prawidłowe ciśnienie u zdrowego, dorosłego człowieka wynosi około 120 mmHg/80 mmHg. O nadciśnieniu można mówić gdy wartości te są odpowiednio wyższe i wynoszą więcej niż 140 mmHg/90 mmHg. Nietrudno domyślić się, że podstawowym kryterium oceny, czy osoba starsza zmaga się z nadciśnieniem jest po prostu regularna kontrola ciśnienia.
Przyczyn nadciśnienia u osób starszych może być wiele. Poza opisanym wcześniej zmniejszeniem elastyczności żył, do dodatkowych powodów, które mogą mieć wpływ na nadciśnienie zalicza się, między innymi: brak aktywności fizycznej – „kanapowy” tryb życia, otyłość, choroby nerek, złą dietę, w której gości zbyt dużo soli, cukrzycę, zespół Cushinga, czy też zwężenie aorty. To właśnie z uwagi na tę ostatnią przyczynę, seniorzy zgłaszający się do lekarza z powodu zbyt wysokiego ciśnienia są często kierowani na tzw. echo serca, czyli badanie echokardiograficzne, które jest w stanie zdiagnozować jak pracuje serce i jak dokładnie wyglądają jego ściany.
W podeszłym wieku, każdy przypadek choroby nerek powinien automatycznie sprawić, że dużą uwagę przywiązuje się również do kontroli ciśnienia. Jak się okazuje, to właśnie choroba nerek jest główną przyczyną wysokiego ciśnienia krwi, zaraz po cukrzycy. Istnieją jednak spekulacje na temat tego, czy wysokie ciśnienie krwi powoduje chorobę nerek, czy jest odwrotnie. Wysokie ciśnienie tętnicze prowadzi do zwężenia, osłabienia i stwardnienia tętnic, które nie mogą wówczas skutecznie dostarczać krwi do nerek, a to rodzi kolejne komplikacje zdrowotne. Alternatywnie, choroba nerek może uszkodzić naczynia krwionośne nerek. Może to prowadzić do ucisku na tętnice, którego efektem może być nadciśnienie. Utrzymanie zdrowej diety i zdrowego stylu życia realnie obniża ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego u osób starszych.
Jak poza kontrolą ciśnienia można zauważyć nadciśnienie?
Poza zbyt wysokim wynikiem, który wskazuje ciśnieniomierz, osoba zmagająca się z nadciśnieniem może czuć niepokój, któremu towarzyszy kołatanie serca. Kolejne symptomy, które mogą świadczyć o nadciśnieniu to skarżenie się na bóle głowy, uczucie uderzenia gorąca, potliwość i duszności. Często wzrost ciśnienia jest widoczny na skórze twarzy i dekoltu – może być ona czerwona/fioletowa, lub pokryta czerwonymi plamami. Jeśli lekarz zdiagnozuje lub potwierdzi nadciśnienie u seniora, wysoce prawdopodobne, że przepisze leki na jego obniżenie. Do tej grupy zalicza się środki hipotensyjne, które wraz ze zmianą dotychczasowej diety i włączeniem zdrowej dawki aktywności fizycznej (np. spokojne spacery) mogą dawać obiecujące rezultaty. Jeśli chory przyjmuje leki a ciśnienie tętnicze rośnie - należy wezwać lekarza lub zadzwonić na pogotowie.
Czy da się zapobiec nadciśnieniu?
Tak naprawdę zasadniczą kwestią, która może zapobiec pojawieniu się nadciśnienia u osób starszych to po prostu profilaktyka. W wielu wypadkach, nadciśnienie pojawia się jednak na skutek zmian fizjologicznych związanych z wiekiem, a temu już trudno zapobiec. Osoby chore powinny dużo wypoczywać, chodzić na spokojne spacery i jeśli to możliwe – unikać narażenia na stres. Muzykoterapia osób starszych i inne techniki relaksacyjne mogą sprzyjać wspomaganiu leczenia i pozytywnie działać na psychikę seniorów. Tak naprawdę, jeśli nie ma innych chorób współistniejących, które mogłyby powodować nadciśnienie - głównym jego skutkiem może być zła dieta i nadwaga. Często pomoc seniorowi w utracie nadprogramowych kilogramów i wdrożenie nowych, zdrowych nawyków żywieniowych może przynieść wymierne rezultaty. Odstawienie i modyfikacja przyjmowanych leków powinna być zawsze skonsultowana z lekarzem - kardiologiem. Tak samo zresztą jak radykalne zmiany w diecie, czy też planowania suplementacja np. ziołami. Jest to o tyle ważne, że niektóre suplementy diety, a nawet napary ziołowe mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi lekami i zwiększać lub minimalizować ich działanie..
Nadciśnienie u osób starszych - jeśli jest kontrolowane przez lekarza - nie stanowi poważnego zagrożenia dla zdrowia i życia. seniora. Dla opiekuna osoby starszej oznacza ono systematyczną kontrolę ciśnienia za pomocą ciśnieniomierza, pamiętanie o dawkowaniu i pilnowaniu przyjmowania leków, a także troska o stan psychiczny osoby starszej. Redukcja czynników wywołujących stres, czytanie, słuchanie klasycznej muzyki lub opcjonalnie - zajęcia z muzykoterapii dla seniorów - są sprzymierzeńcami w walce z nadciśnieniem.
Artykuł został przygotowany przez Agencję Opiekunek Osób Starszych Avanti Medic